Kunstwerken en mensen hebben zich altijd over de grenzen verplaatst in Europa. Kunstenaars deden nieuwe inspiratie op en integreerden dit in hun eigen werk. Het stimuleerde economische en culturele contacten en gaf Europa mee vorm. Om dit te onderstrepen hebben veertien stichtingen uit heel Europa hun topstukken nu ter beschikking gesteld voor een tentoonstelling in Brussel. Dat gebeurt ter gelegenheid van het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed.
Het initiatief kwam van de Belgische Koning Boudewijnstichting. Elke stichting gaf per werk een uitleg mee die vooral focust op het Europese traject dat het voorwerp of de fabrikant ervan afgelegd heeft. Bedoeling is om duidelijk een verhaal te vertellen rond de interculturele verwantschap tussen de Europese burgers, over wat hen samenbrengt. De vraag blijft uiteraard of deze methode hiervoor de meest geschikte is.
De veertien deelnemende stichtingen zijn immers even gevarieerd als het Europese kunstgebeuren. In een eerste deel wordt de periode van de vijftiende tot de negentiende eeuw chronologisch overlopen. Terecht wordt daarin de nadruk gelegd op het verenigende ideaal van de christelijke maatschappij. Niets treffender om dit te illustreren dan een Kruis uit de Heilig Bloedkapel in Brugge, aangeleverd door de Koning Boudewijnstichting. Italiaanse meesters vormen het andere pendant.
Met de introductie van een gravure van Albrecht Durer wordt de eerste barst in dit beeld getoond, met een individu volop in de wereld. Zelfs uit een “Gezicht op Brussel” van Bonnecroy spreekt al in de jaren 1660 een afwijking van het geijkte pad. Een werk van Jacob Jordaens uit de zeventiende eeuw wisselt af met taferelen van Pietro Ricci uit dezelfde periode, maar in een totaal andere Europese streek.
De expo is uiteraard volledig afhankelijk van wat de deelnemende stichtingen zelf aanbieden en dus als symbool voor de Europese gedachte aandragen. Het ene moment bevindt de tentoonstelling zich in de industriële revolutie met een portret van Watt, vlak daarna wordt overgegaan naar de Finse abstracten. Middenin deze Finse bijdrages vind je ook Leon Spilliaert, met een bekend portret van een verdwaasd kijkende jonge vrouw uit 1907, duidelijk onder invloed van absint.
De twintigste eeuw is vanuit ons eigen land vertegenwoordigd met werken van Gillet en Mortier, de band met een indrukwekkend wandtapijt van Gerhard Richter lijkt op het eerste zicht onbestaande.
De expo is in ieder geval op een heel bijzondere en tot nu toe weinig toegepaste methode opgebouwd. Er worden als het ware veertien gescheiden invalshoeken samengebracht, waarbij uiteraard iedere stichting probeert om de meest representatieve werken te selecteren, zonder te weten wat de collega-stichtingen zullen aanleveren. Het resultaat is best een fraai staal van de Europese kunstscène door de eeuwen heen. Het geheel samenbrengen in één doorlopende zaal is gewaagd, maar loopt goed af. Sommige overgangen zijn bruusk en uiteraard zijn heel wat stromingen zelfs niet vertegenwoordigd. Het rijke kleurenpalet en de uitleg per werk maken dit echter tot een expo die als verpozing – weg uit de zichzelf belangrijk vindende kunstwereld – best kan tellen.
Van Tiepolo tot Richter, dialoog in Europa loopt nog tot 30 september 2018 in het Jubelparkmuseum in Brussel
