Er zit een scène in een oude aflevering van The Simpsons, waarin buurjongen Milhouse zegt ‘That’s it people, we’re through the looking glass here’ en vervolgens haarfijn uitlegt hoe de wereld eigenlijk geregeerd wordt door vampieren, buitenaardse wezens en ander gespuis dat heimelijk onder de stervelingen leeft. Op het eerste zicht lijkt Under The Silver Lake soms op een tot absurde proporties opgeblazen uitvergroting van die scène: een zelfingenomen spel met complottheorieën en referenties aan film en populaire cultuur. Het eerste grote moment in de film is opgezet als een verwijzing naar Hitchcocks Rear Window en een half uur later is er een toespeling op ‘The Male Gaze’, naar het geruchtmakende artikel dat kunstcritica Laura Mulvey in de jaren negentienzeventig schreef over de possessieve mannelijke blik in de films van Alfred Hitchcock. Under The Silver Lake zit vol met dit soort ‘knipogen-voor-gevorderden’.
Een betere vergelijking echter, is met Thomas Pynchons Inherent Vice (zowel de roman als de schitterende verfilming van Paul Thomas Anderson uit 2014). Ook hier is het hoofdpersonage een detective die een erfgenaam is van de ‘private eye’ uit de ‘neo-noir’ cyclus van de vroege jaren zeventig (met uiteraard obligate referenties aan Chinatown en The Long Goodbye). Anders dan hun tegenpolen uit de jaren negentienveertig en – vijftig, dwaalden die speurders rond in een wereld en maatschappij die aan hun controle ontsnapte, een idee dat hier tot in het extreme wordt doorgedreven. Net als in The Big Lebowski – een film die helemaal in dezelfde traditie thuishoort – wordt de motor van de plot in gang gezet door een verdwijning en speelt alles zich af in een Los Angeles dat niet langer een geografische identiteit heeft, maar louter bestaat als het mythische decor uit talloze films. Het grote verschil zit in het feit dat waar Pynchons postmoderne mozaïek ook een scherpe cultuurkritiek verbergt, deze Under The Silver Lake enkel nog puur spel is. ‘Waarom nog iets zinnigs zeggen over een cultuur die geen enkele zingeving meer kent ?’ lijkt zowat de onderliggende boodschap van de hele film te zijn. Als alles enkel bestaat uit recyclage, maniëristische spelsjablonen en tweedehands emoties, waarom dan nog zoeken naar een waarheid ? Met die stelling sluipt onvermijdelijk een vorm van nihilisme in de prent binnen en de figuur van Sam, de detective tegen wil en dank (Andrew Garfield) die de verdwijning van zijn blonde buurmeisje onderzoekt, lijkt daar zeker bij aan te sluiten. Toch ligt er onder het oppervlakte van dit zilveren meer nog een sprankel hoop verborgen: uiteindelijk blijkt het spel van het leven en de (film)kunst op zich al waardevol genoeg. Creatie en creativiteit als bakens in een wereld waarin geen enkele dimensie (materieel, spiritueel) nog soelaas biedt.
Het is ook precies op dat punt dat regisseur David Robert Mitchell echt scoort. Op basis van It Follows wisten we al dat hij een kei was in urbane paranoia en uit zijn debuut The Myth of the American Sleepover , konden we opmaken dat hij evenzeer onderlegd is in het dissecteren van pop-cultuur en het ontmaskeren van moderne mythes. Die twee zaken komen hier samen, maar wat vooral bleek uit zijn eerstelingen, is dat Mitchell een bijzonder begenadigd filmtalent is, met een opvallend oog voor breedbeeldcomposities. Dat oog is op volle sterkte aanwezig in Under The Silver Lake, waarin de spielereien in een dwingende beeldtaal gegoten worden. Het moet dan ook gezegd dat Mitchell (die zelf het scenario schreef) zijn exhuberante filmische binnenpretjes in ieder geval weet te verpakken in een vaak virtuoze cinematografische gedaante.
Er ontstond na de vertoning in Cannes van Under The Silver Lake nogal wat controverse rond de film, omdat veel critici regisseur David Robert Mitchell verweten met zijn tendentieuze fabel te grossieren in leegheid en onbeigheden. Dat Mitchell zijn gegoochel met cinefiele grapjes soms behoorlijk ver drijft – zie of u obscure echo’s van They Live, Blue Thunder of Halloween kan vinden – is zeker, maar dat hij daarvoor beroep doet op gedegen en geïnspireerd film-métier is even zeker. Het resultaat mag dan een oefening zijn in puur formalisme, het staat buiten kijf dat dit een brok opwindende en verfrissende cinema is.
